Burgerschapsvorming bij ’t Baeken
Taal en rekenen, dat waren altijd de basisvaardigheden op school. Nu hoort ook burgerschap daarbij. Wat is dat precies? En hoe ziet dit eruit tijdens de lessen? Hanneke en Inge van Integraal Kindcentrum ’t Baeken geven ons een inkijkje.
Hanneke Stam is leerkracht en begeleider meerbegaafde kinderen bij ’t Baeken. En ze denkt mee over de invulling van het burgerschapsonderwijs.
Hoe ziet burgerschapsvorming bij ’t Baeken eruit?
Hanneke: ‘Burgerschap zit in heel veel dingen. Je plek vinden in de samenleving, normen en waarden uitdragen, respect tonen.’
Inge van Schenk Brill, directeur van ’t Baeken: ‘Sinds een paar jaar is burgerschapsvorming een verplicht onderdeel. Elke school maakt hier een plan voor. In dat plan staan de doelen, hoe het wordt aangeboden op de school en waarom dat passend is bij deze leerlingen.’
Hanneke: ‘Dat plan heeft ons erg geholpen. De leerkrachten weten steeds beter hoe ze het kunnen toepassen. Op Prinsjesdag leggen ze bijvoorbeeld uit wat er in Den Haag gebeurt. Rond 4 en 5 mei besteden ze aandacht aan de Tweede Wereldoorlog. Ook helpen ze kinderen vaardigheden te ontwikkelen, zoals debatteren en je eigen mening vormen. En zeker ook respect hebben voor de mening van een klasgenoot.’
Inge: ‘Het draait vooral om bewustwording.’
Hanneke: ‘Naast de samenleving als geheel en de school in het klein, is er trouwens ook nog een tussengebied: je directe omgeving. Dat gaat om de wijk. Bij een les over natuur en milieu, hebben kinderen bijvoorbeeld vuil geprikt. We willen als ’t Baeken geen eiland in de wijk zijn, maar echt onderdeel zijn van de wijk. Ook dat is burgerschap.’
Marijke Lamers – Manager Onderwijs & Ontwikkeling:
“We beloven je dat je door kleine stapjes te zetten zult leren dat zelfs de kleinste keuzes een groot verschil kunnen maken. Jij hebt de kracht om een positieve impact te hebben op de mensen en de wereld om je heen. We zullen je begeleiden bij het ontdekken en benutten van die kracht.”
Eén van de beloften aan de kinderen bij SaKS. Het gaat over sociale en maatschappelijke kennis en vaardigheden die kinderen helpen actief deel te nemen aan de samenleving. Perfect passend bij burgerschapsonderwijs dus.
Scholen hebben veel ruimte zelf te bepalen hoe ze burgerschapsvorming willen inrichten. Wel zijn er wettelijke eisen waar rekening mee gehouden moet worden. Zo moet het doelgericht, samenhangend en herkenbaar zijn. Dit houdt in dat concrete leerdoelen en competenties nodig zijn. Maar ook inzicht in de resultaten van het onderwijs en een logische opbouw van de verschillende onderdelen. Het aanbod van een school moet aansluiten op de praktijk.
Samen met de inspecteur hebben we het burgerschapsplan van ’t Baeken bekeken. Zo weten we dat het voldoende kwaliteit heeft voor de school en ook voor inspectie. Deze inzichten kunnen we gebruiken om andere scholen verder te helpen.
Waarom is burgerschap belangrijk?
Inge: ‘Wij willen kinderen leren hoe ze een plek in de samenleving kunnen innemen. Zeker als je dat niet van huis uit meekrijgt, is het belangrijk dat dit op school gebeurt.’
Hanneke: ‘Ook willen we dat ze beseffen dat ze zelf het verschil kunnen maken. Daarom hebben we bijvoorbeeld de leerlingenraad. Wie wilt, stelt zich verkiesbaar. Daarna mag iedereen stemmen. Je kiest niet voor je beste vriendje, leggen we dan uit, maar voor degene van wie jij denkt: die kan dit het beste. De leerlingenraad denkt bijvoorbeeld mee over de inrichting van het schoolplein. Zodat ze weten: onze stem doet ertoe.’
Inge: ‘Zo hebben we bij SaKS ook de Toekomstraad, waarin leerlingen van elke school vertegenwoordigd zijn. Zij denken actief mee over het onderwijs van de toekomst, waarbij ook onderwerpen als duurzaamheid, ongelijkheid, gezondheid en technologische ontwikkelingen aan bod komen. Vorig jaar waren ze nog op bezoek bij de wethouder van de gemeente Alkmaar. Ook een mooi voorbeeld van burgerschapsvorming, maar dan op stadsniveau.’
Hoe reageren kinderen hierop?
Inge: ‘Wij hebben een cultureel diverse school. Dan is er weleens frictie, omdat kinderen een andere achtergrond en een andere mening over bepaalde onderwerpen hebben. Daarom is burgerschapsvorming extra belangrijk. Het is onze taak als school om daar neutraal in te staan en de kinderen te leren dat iedereen er mag zijn. Wij zijn er om kinderen met elkaar te leren discussiëren en hun eigen mening te laten vormen. Niet om die op te leggen.’
En wat vindt het schoolteam van burgerschapsonderwijs?
Inge: ‘Voor sommigen was het eerst even wennen. Maar nu zijn ze vooral positief. Laatst zei iemand: wat leuk dat we zelfs met vierjarigen dit soort gesprekken hebben. Daar worden ze blij van.'